آسیاب های آبی کوهبنان


آسیاب های آبی كوهبنان
آسیاب های آبی كوهبنان كه در روزگـاري نـه چنـدان دور، نقـش اصـلي را در اقتـصاد ايـن خطـه ايفـا ميكرد هم اكنون رو به فراموشي سپرده شده و از ۸ آسياب موجود در اين بخش هم اكنون فقـط يـك آسیاب آبی ، درحال كار كردن است . هريك از آسیاب های آبی كوهبنان با قدمتي متجاوز از ۵۰۰ سـال در هر شبانه روز ۱۲۰۰ كيلوگرم گندم مورد نياز كـشاورزان و روسـتاييان را آرد مـي كـرد و مزيـت آن بـر آسياب هاي برقي آن است كه روغن گندم را از بين نمي برد.
استفاده از انرژي آب، ساخت تنـوره و نصب سـنگ آسـياب را كـساني طراحـي كـرده انـد كـه هرگـز دانشگاه نرفتـه اما با تـفكر و خلاقيـت آن را به منصه ظهـور رسانده اند .
با توجه به قـدمت آسیاب های آبی كوهبنان بعـنوان مجموعه اي گويا از عظمت فرهنگ ايرانـيان لازم است بـا بازسـازي و نگـه داري آن ها نسل هاي آينده را با فرهنگ و تلاش نياكانشان براي كسب روزي آشنا كرد.
ولي الله شمس الديني تنها آسيابان سالخورده كوهبناني، بعد از ۸۰ سال تلاش در آسیاب ها زنـدگي را بدرود گفت. با همكاري ميراث فرهنگي مقرر شد به منظور ادامه كار تنها آسیاب آبی اسـتان، يكـي از فرزندان وي با دريافت حقوق ماهانه عهده دار چرخش آسیاب های آبی شود.
در شمال شهر كوهبنان در زميني با شيب تند در دو طرف جاده اي كه كوهبنان را به روستاي فیدکوئیه و ده علی و امتداد آن به بافـق (استان يزد) وصل مي كند آسياب هايي قرار گرفته اند كه امـروز بـر اثـر تخريب زمين هاي كشاورزي و باغات ميوه تقريباً به شهر وصل شده اسـت .
در قـديم ايـن آسیاب هـا تـا مركز شهر كوهبنان كه شامل كوچه و حمام و بازار محلـي كـه اداره خوانـده مـي شـده اسـت، مـسافتي حدود ۶ كيلومتر داشته كه در اين فاصله زمين هاي كشاورزي و باغات ميوه و بادام بوده اسـت. امـروزه بر اثر تخريب زمين هاي كشاورزي و باغات ميوه و بادام، تقريـباً اين آسیاب ها به شهر متصل شده اسـت .
آسیاب های آبی هشتگانه
اين هشت آسیاب خود در قديم هركدام حكم یک ده را داشته است كه به آسیاب معـروف بـود؛ زيـرا دركنار هركدام چند خانوار زندگي مي كرده و از راه آسياباني، امرار معاش مي كرده اند .
ايـن آسیاب ها در فاصله ده تا دوازده متري زيرزمين قرار گرفته اند كـه شـامل اتـاقكي كـه دول و سـنگ زيـرين و سنگ رويـين آسياب در آن قرار داشته و تعدادي اتاق به مساحت تقريباً ۲۰۰ مترمربع كه شـامل ۲ تـا ۳ صفه براي اسكان افراد و ۲ تا ۳ طويله تابستاني و زمستاني براي نگه داري چهارپايـان افـرادي كـه بـراي آسياب كردن گندم به آن جا مراجعه كرده اند و راه رويي تنگ و پرپيچ به طـول ۳۵ متـر كـه بـه درب ورودي آسياب متصل مي شده است و از اين راه گندم هـا را بـه آسیاب منتقـل و آردهـا را از ايـن راه خارج مي كرده اند.
نام گذاری آسیاب های آبی
اين هشت آسیاب هركدام به نام شخصي كه آن را بنا نهاده، نام گذاري شـده اسـت كـه آسیاب اول را آسياب سرتك مي گويند و دومين آسياب را آسياب خليل و آسياب سومي را،كجو و آسياب چهارمي را اكبر حسين اسمال (اسماعيل) يا سيدي و آسـياب هـشتم كـه هنـوز هـم دايـر اسـت بـه آسـياب خـان معروف است.
اين آسیاب های آبی تمامي تا ۳۰ سال پيش داير بوده است و غلاتي از قبيل : گندم، جـو، ذرت و كـرو را آرد مي كرده اند كه پس از آمدن اولين آسياب گازوييلي كه فردي به نام كـاظمي مالـك آن بـوده اسـت، رونق اين آسياب هاي آبي از بين رفته و به مرور زمان به مخروبه هايي تبديل شده است.
اگرچه اين آسیاب ها قدمت تاريخي داشته و يكي از آثار باستانی اين منطقه به حساب مي آيد اما براي بازسازي آن هيچ اقدامي صورت نگرفته است . به جز آسياب هـشتم كـه توسـط صـاحبانش هنـوز دايـر است و از تخريب آن جلوگيري كرده اند .
درختان اطراف اين آسياب ها طول عمري حدود يـك قـرن دارند كه به دليل بي توجهي يكي پس از ديگري خشك شده است.
الان نيز به دليل ساخت حوضچه هـاي پـرورش مـاهي و تغيــير دادن محـل عبـور آب، تعـدادي از ايـن درختان درحال خشك شدن است.