موزه زرتشتیان کرمان
تاريخچه موزه
انديشه اوليه بناي اين موزه در سال ۱۳۶۲ همراه با تأسيس کتابخانه انجمن بنياد توسط آقاي مهران غيبي که به عنوان آموزگار ديني کلاس‌هاي زرتشتيان در کرمان مشغول به تدريس بود به همراهي آقاي دکتر پرويز خشنودي رئيس انجمن آغاز گرديد.
اين آقايان با تلاش فراوان اقدام به تهيه لوازم قديمي از انبارها واماکن مسکوني زرتشتيان کرمان کردند و در سال ۱۳۶۶ به دستور آقاي آزادمهر ايزدبان رئيس انجمن زرتشتيان کرمان اين آثار به تالار پشت آتشکده منتقل شدند و در کمدهاي شيشه‌اي به نمايش گذاشته شدند. در کنار اين آثار قديمي وقف‌نامه‌هاي موجود به همراه کپي عکس شخصيّت‌هاي زرتشتي در داخل سالن به نمايش گذارده شد. در سال ۱۳۷۴ آقاي غيبي بعد از تحصيلات عالي به عضويت انجمن درآمدند و در مرحله دوم اقدام به نامه‌نگاري با سازمان و ميراث فرهنگي وقت کردند و همزمان اقدام به جمع آوري بيشتر اشيا و وسايل قديمي از خانه‌هاي قديمي نمودند که بازديد مقامات کشوري از جمله آقايان طباطبايي معاون وزير ارشاد و بهشتي مسئول وقت سازمان ميراث فرهنگي سبب شد تا موزه زرتشتيان کرمان در برنامه‌هاي رسمي سازمان ميراث فرهنگي گنجانيده شود.
براي نمونه آقاي بهشتي رئيس سازمان ميراث فرهنگي وقت هنگام بازديد از اشياء گردآوري شده به مسئولين سازمان ميراث فرهنگي کرمان دستور دادند تا اين موزه ساخته شود. در سال ۱۳۸۱ تأسيس موزه مردم شناسي زرتشتيان کرمان در برنامه کار سازمان قرار گرفت و در کتابچه‌اي که تهيه شده بود نوشته شد.
در زمان آقاي مرعشي رئيس سازمان ميراث فرهنگي کشور قفسه هاي موجود با طراحي و هزينه سازمان نصب شد و اشياء در آن‌ها چيده شدند و موزه مردم شناسي زرتشتيان ايران در تيرگان۱۳۸۴ به طور رسمي با حضور مقامات وقت ميراث فرهنگي و استانداري کرمان افتتاح گرديد.
ساختمان موزه
ساختمان اين موزه را سرکارخانم مهين دخت سياوشيان همسر مرحوم هرمز ديار خداداد ارشيدري، از محل ارثيه شوهرشان ساختند و وقف آتشکده نمودند. اين ساختمان در دو طبقه به شکل دايره مي باشد که در وسط آن ستون هاي بلند مي باشد و طبقه دوم مشرف به طبقه اول مي باشد.
شرح اشياء
قديمي‌ترين شي اين موزه يک جلد کتاب دست‌نويس يسنا با قدمت بيشتر از دويست تا سيصد سال مي باشد و يک عدد آتشدان دستي مربوط به سال ۱۲۰۷ که از سوي يک موبد به موبد ديگر و سپس به آتشکده هديه شده است. لوازم داخل موزه که از خانواده‌هاي زرتشتيان تهيه شده چندان تفاوتي با لوازم خانگي مسلمانان ندارد. بخش هاي خاص اين موزه لباس‌هاي زنانه با قدمت ۵۰ تا ۱۵۰ و با پيشينه‌اي که اسناد هخامنشي تا ساساني ديده مي‌شود گوياي پوشش مناسب زنان زرتشتي است. مخنا (مقنعه)، لچک، چارقد، کت، پيراهن و شلوارهاي گلدوزي شده زيبايي خاصي دارند که در اينجا نگهداري مي شوند.
از ديگر اشياء ارزشمند موزه سنگ نوشته‌هاي مربوط به دوره ناصرالدين شاه قاجار است در اين سنگ نوشته‌ها شرح داده شده است که آقاي مانکجمي هوشنگ جي‌هاترپاي هندوستاني آتشکده‌ها را بازسازي کرده تا ۱- پرستش‌گاه خداوند باشد ۲- دبيرستان باشد ۳ جشن‌گاه باشد براي تمام آئين‌هاي ديني ۴ چشن‌گاهي باشد براي مردم که آئين‌هاي خود را در آنجا انجام دهند.
يکي از اين سنگ نبشته‌ها، کتيبه آتشکده قناغستان است که در موزه گنبد جبليه نگهداري مي شود.
از اشياء ارزشمند ديگر در اين موزه عکس مجلس شوراي ملي در زمان قاجار است. در اين عکس کيخسرو و شاهرخ ديده مي شود. او يکي از زرتشتيان کرمان است که به عنوان دومين نماينده زرتشتيان وارد مجلس شوراي ملي وقت گرديد. از خدمات وي:
۱-تأسيس ادارات جنبي مجلس، کتابخانه، تلگراف خانه، و مانند آن براي مجلس است.۲- تلاش براي تصويب طرح ساخت آرامگاه فردوسي در طوس است. ۳- تهيه گندم در سال‌هاي قحطي براي پايتخت است. ۴- او همان کسي است که آيت ا… مدرس درباره‌اش گفت: اگر يک مسلمان در مجلس ايران باشد او اين ارباب (کيخسروشاهرخ) است.
يکي ديگر از ارزشمندترين عکس‌هاي موزه عکس انجمن ناصري زرتشتيان کرمان است در اين عکس دو نفر با عنوان ملا ياد شده‌اند که لباس‌هاي آن‌ها مانند روحانيون مسلمان امروزي است. در اين عکس کيخسرو شاهرخ در سن جواني به همراه کودکش ديده مي شود.
در اين موزه دفتر و دستک چند تاجر زرتشتي، دفترچه يادداشت موبدان، عکس انجمن زرتشتيان رفسنجان هم ديده مي شود.
اشيا اين موزه در دو طبقه چيده شده‌اند که در طبقه همکف وسايل و ظروف آشپزخانه، لباس‌هاي مخصوص زرتشتيان، مجسمه‌ها، کتاب‌هاي قديمي، سنگ نبشته‌ها، کوزه‌هاي سفالي و غيره مي‌باشد. در طبقه دوم عکس‌هاي قديمي، وقف نامه‌ها و در يک قضاي پلکاني شکل لوازم خانگي و وسايل قديمي کشاورزي و عکس‌هايي از شخصيت‌ها وجود دارد.
