موزه زرتشتیان کرمان
تاریخچه موزه
اندیشه اولیه بنای این موزه در سال ۱۳۶۲ همراه با تأسیس کتابخانه انجمن بنیاد توسط آقای مهران غیبی که به عنوان آموزگار دینی کلاس‌های زرتشتیان در کرمان مشغول به تدریس بود به همراهی آقای دکتر پرویز خشنودی رئیس انجمن آغاز گردید.
این آقایان با تلاش فراوان اقدام به تهیه لوازم قدیمی از انبارها واماکن مسکونی زرتشتیان کرمان کردند و در سال ۱۳۶۶ به دستور آقای آزادمهر ایزدبان رئیس انجمن زرتشتیان کرمان این آثار به تالار پشت آتشکده منتقل شدند و در کمدهای شیشه‌ای به نمایش گذاشته شدند. در کنار این آثار قدیمی وقف‌نامه‌های موجود به همراه کپی عکس شخصیّت‌های زرتشتی در داخل سالن به نمایش گذارده شد. در سال ۱۳۷۴ آقای غیبی بعد از تحصیلات عالی به عضویت انجمن درآمدند و در مرحله دوم اقدام به نامه‌نگاری با سازمان و میراث فرهنگی وقت کردند و همزمان اقدام به جمع آوری بیشتر اشیا و وسایل قدیمی از خانه‌های قدیمی نمودند که بازدید مقامات کشوری از جمله آقایان طباطبایی معاون وزیر ارشاد و بهشتی مسئول وقت سازمان میراث فرهنگی سبب شد تا موزه زرتشتیان کرمان در برنامه‌های رسمی سازمان میراث فرهنگی گنجانیده شود.
برای نمونه آقای بهشتی رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت هنگام بازدید از اشیاء گردآوری شده به مسئولین سازمان میراث فرهنگی کرمان دستور دادند تا این موزه ساخته شود. در سال ۱۳۸۱ تأسیس موزه مردم شناسی زرتشتیان کرمان در برنامه کار سازمان قرار گرفت و در کتابچه‌ای که تهیه شده بود نوشته شد.
در زمان آقای مرعشی رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور قفسه های موجود با طراحی و هزینه سازمان نصب شد و اشیاء در آن‌ها چیده شدند و موزه مردم شناسی زرتشتیان ایران در تیرگان۱۳۸۴ به طور رسمی با حضور مقامات وقت میراث فرهنگی و استانداری کرمان افتتاح گردید.
ساختمان موزه
ساختمان این موزه را سرکارخانم مهین دخت سیاوشیان همسر مرحوم هرمز دیار خداداد ارشیدری، از محل ارثیه شوهرشان ساختند و وقف آتشکده نمودند. این ساختمان در دو طبقه به شکل دایره می باشد که در وسط آن ستون های بلند می باشد و طبقه دوم مشرف به طبقه اول می باشد.
شرح اشیاء
قدیمی‌ترین شی این موزه یک جلد کتاب دست‌نویس یسنا با قدمت بیشتر از دویست تا سیصد سال می باشد و یک عدد آتشدان دستی مربوط به سال ۱۲۰۷ که از سوی یک موبد به موبد دیگر و سپس به آتشکده هدیه شده است. لوازم داخل موزه که از خانواده‌های زرتشتیان تهیه شده چندان تفاوتی با لوازم خانگی مسلمانان ندارد. بخش های خاص این موزه لباس‌های زنانه با قدمت ۵۰ تا ۱۵۰ و با پیشینه‌ای که اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می‌شود گویای پوشش مناسب زنان زرتشتی است. مخنا (مقنعه)، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوارهای گلدوزی شده زیبایی خاصی دارند که در اینجا نگهداری می شوند.
از دیگر اشیاء ارزشمند موزه سنگ نوشته‌های مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار است در این سنگ نوشته‌ها شرح داده شده است که آقای مانکجمی هوشنگ جی‌هاترپای هندوستانی آتشکده‌ها را بازسازی کرده تا ۱- پرستش‌گاه خداوند باشد ۲- دبیرستان باشد ۳ جشن‌گاه باشد برای تمام آئین‌های دینی ۴ چشن‌گاهی باشد برای مردم که آئین‌های خود را در آنجا انجام دهند.
یکی از این سنگ نبشته‌ها، کتیبه آتشکده قناغستان است که در موزه گنبد جبلیه نگهداری می شود.
از اشیاء ارزشمند دیگر در این موزه عکس مجلس شورای ملی در زمان قاجار است. در این عکس کیخسرو و شاهرخ دیده می شود. او یکی از زرتشتیان کرمان است که به عنوان دومین نماینده زرتشتیان وارد مجلس شورای ملی وقت گردید. از خدمات وی:
۱-تأسیس ادارات جنبی مجلس، کتابخانه، تلگراف خانه، و مانند آن برای مجلس است.۲- تلاش برای تصویب طرح ساخت آرامگاه فردوسی در طوس است. ۳- تهیه گندم در سال‌های قحطی برای پایتخت است. ۴- او همان کسی است که آیت ا… مدرس درباره‌اش گفت: اگر یک مسلمان در مجلس ایران باشد او این ارباب (کیخسروشاهرخ) است.
یکی دیگر از ارزشمندترین عکس‌های موزه عکس انجمن ناصری زرتشتیان کرمان است در این عکس دو نفر با عنوان ملا یاد شده‌اند که لباس‌های آن‌ها مانند روحانیون مسلمان امروزی است. در این عکس کیخسرو شاهرخ در سن جوانی به همراه کودکش دیده می شود.
در این موزه دفتر و دستک چند تاجر زرتشتی، دفترچه یادداشت موبدان، عکس انجمن زرتشتیان رفسنجان هم دیده می شود.
اشیا این موزه در دو طبقه چیده شده‌اند که در طبقه همکف وسایل و ظروف آشپزخانه، لباس‌های مخصوص زرتشتیان، مجسمه‌ها، کتاب‌های قدیمی، سنگ نبشته‌ها، کوزه‌های سفالی و غیره می‌باشد. در طبقه دوم عکس‌های قدیمی، وقف نامه‌ها و در یک قضای پلکانی شکل لوازم خانگی و وسایل قدیمی کشاورزی و عکس‌هایی از شخصیت‌ها وجود دارد.
