گیاه خوراکی کبر ارزوئیه
شپه‌له، شفه‌له یا کلکام در زبان کردی، کَبَر، کِیپِر، لگجی، لیجین، خاروک یا علف مار (نام علمی: Capparis spinosa) گیاهی از راسته میخک‌سانان (Caryophyllales)، تیره کبریان (Capparaceae)، سرده کبرها (Capparis) است.
گیاه دارویی “دک” یا “کبر” (نام علمی: Capparis spinosa) یکی از گیاهان دارویی مناطق گرم و خشک است که در مناطق مختلف به نامهایی همچون :کورک، کورز، کورزه، کور، شَفَلح (میوه) یونانی: اثونیطس، قبارس نیز شناخته می شود.
“دک” به صورت خودرو در شکاف صخره‌ها، در بالای دیوارهای گلی، مناطق مخروبه و به طور کلی در هر خاکی با حداقل مواد غذایی رشد می‌کند
گیاه کبر در ایران در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کرمان شهرستان بافت در منطقه وکیل آباد و سلطان آباد و اطراف قلعه نو به وفور میروید و همچنین در استانهای ایلام، پارس، بوشهر، کرمانشاه، خوزستان ، کهگیلویه و بویراحمد و یزد نیز میروید.
این گیاه در استان کرمان شهرستان ارزوئیه فراوان یافت میشود و با نام دک و دهک شناخته میشود و همچنین در روستای سیمکوئیه در استان یزد از توابع شهرستان بهاباد نیز یافت می شود. کیپر یک جزء جدانشدنی از غذاهای ایتالیایی مخصوصاً غذاهای سیسیلی و جنوب ایتالیا است. از کیپر به وفور در انواع سالادها، سالادهای پاستا، پیتزا، خوراک‌های گوشتی و انواع سس‌های پاستا استفاده می شود.
ویژگیهای دارویی
این گیاه در پزشکی کهن یونانی و عرب مورد استفاده قرار می گرفته است. پوست این گیاه مزه ی تند و گس و اثر آرام کننده، معرق و نرم کننده دارد و در رفع سرفه و آرام کردن حملات آسم و دفع کرم کارساز بوده و در درمان دانه‌های پوستی سودمند است.شیخ الرئیس بوعلی سینا می فرماید: سپرز(طحال)را از ماده سودایی پاک کند و بعد از آن بهبود کامل حاصل شود. پرورده آن با سرکه و عسل دافع و خارج کننده سموم بدن و مدر سودا است.
ریشه کبر جهت بهبود فالج و برخی از امراض سیستم عصبی که ناشی از افزایش سردی و یا رطوبات است بسیار نافع است.
همچنین ترکیب آن با ادویه های معطر مانند سنبل الطیب، اسطوخودوس، اذخر و عسل تحلیل برنده و خارج کننده ترشحات لزج سینه است و چون قاطع بلغم است از این رو برای دردهای مفصلی و سیاتیک و نقرس چه بصورت خوراکی و چه ضماد آن نافع است.
ترشح ادرار و حیض را زیاد می کند و برای بازشدن خون قاعدگی در موارد قطع آن در زنان جوان مؤثر است و نیروی جنسی را افزایش می دهد.
این گیاه در گویش محلی مردم بافت و ارزوئیه .وکیل آباد به نام”دک” شناخته شده است، از اواسط فروردین در منطقه گرمسیر ارزوییه می روید وخواص درمانی مختلفی دارد از جمله اینکه برای درد مفاصل بسیار مفید است،
ریشه کبر جهت بهبود فالج و برخی از امراض سیستم عصبی که ناشی از افزایش سردی و یا رطوبات است بسیار نافع است.
مردم این منطقه از گل این گیاه برای مصارف خوراکی و ترشیجات و انواع سالاد استفاده می کنند.
گل این گیاه بسیار تلخ است و برای تهیه خوراک، گل این گیاه را شسته و داخل آب می گذاریم تا مقداری جوشانده شود و تلخی آن گرفته شود آن را آبکش نموده و خوب با گوشت کوب می کوبیم تا له شود سیر را پوست کنده و خوب له میکنیم در ماهی تابه روغن می ریزیم و گل را داخل روغن تفت می دهیم و در انتهای کارسیر را اضافه میکنیم بعد از مدتی که آب آن کشیده شد تخم مرغها را به آن اضافه میکنیم البته بعضی ها رب و ادویه جات مختلف اضافه می کنندکه بستگی به ذائقه ها دارد.
