تپه یحیی بافت
در ۱۴۵ کیلومتری شهر بافت ،در دشت وسیع صوغان ،تپه ای با ارتفاع حدود ۲۰ متر و قطر ۱۷۸ متر ،چنان عرضه اندام می کند که تاریخ ۷هزار ساله را در آن می شود ورق زد، تاریخی که در برگ های اولش عصر حجر و در برگ های پایان آن عصر ساسانیان را می شود دید.
تپه یحیی یکی از قدیمی ترین سکونت های شناخته شده در ایران است که اگر موجودیت شهرنشینی در ایران را به هزاره چهارم پیش از میلاد مربوط بدانیم ، قدمت دهکده تپه یحیی به ۷هزار سال پیش از میلاد مربوط است.
تپه یحیی برای باستان شناسان حکم کلیدی را دارد که قفل بسیاری از کاوش های علمی ، تاریخی و باستان شناسی توسط آن باز می شود.
کاوش های باستان شناسی در تپه یحیی از سال ۱۳۴۷ توسط یک هیئت مشترک ایرانی – آمریکایی آغاز شد که نتایج حاصل از این کاوش ها حکایت از سکونت در دوره های مختلف را دارد.
قدیمی ترین نشانه های این سکونت بشری در تپه یحیی ،تعدادی خانه های کوچک خشتی است که بصورت محوطه های چهارگوش برجای مانده است.اندازه هر ضلع این بناها به حدود ۵/۱ متر می رسد که اغلب فاقد درگاه بوده و به نظر می رسد راه ورود و خروج به این محوطه ها از طریق روزنه ای صورت می گرفته که در سقف این بناها وجود داشته است.
ساکنان این بناها علاوه بر ادوات سنگی و استخوانی از ظروف سفالی با شکل ساغرهای کوچک و از خمره ای بزرگ برای ذخیره مواد استفاده می کردند.
تمدن ، فرهنگ و موقعیت خاص اقلیمی ، سیاسی و ارتباطی در تپه یحیی بسیار شکوفا بوده و این منطقه مرکز ارتباطات تمدن های بزرگ ماورإلنهر ،بین النهرین و هندو چین بشمار می رفته است.
با توجه به اختراع خط در ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد توسط ایلامیان (عیلامی ها)همزمان نوشتن در تپه یحیی رواج داشته است و نوشته هایی به خط ایلامی(عیلامی) مربوط به رسیدهای اقتصادی در این تپه بدست آمده است.
پروفسور لمبرگ گارلوفسکی که به مدت ۶سال در تپه یحیی به همراه محققانی در رشته های گیاه شناسی باستانی ،زمین شناسی ، انسان شناسی ، جغرافیای طبی و پزشکی حضور و به مطالعه این تپه پرداخته است موفق به کشف مجسمه ها و سفال های زیادی شده است که متأسفانه کلیه این کشفیات برای مطالعه به آمریکا برده شده است و در حال حاضر در موزه هاروارد نگهداری می شوند.
بر اساس نظر گارلوفسکی علومی همچون : ریاضیات ، جواهرسازی ، نقاشی ،ذوب فلزات و نجوم در بین ساکنان منطقه تپه یحیی رواج داشته و شاید مهمترین کشف این باستان شناس در تپه یحیی ، پیداکردن یک ساختمان دولتی بوده است که ۵ اتاق بزرگ داشته و در آن لوحه هایی پیدا شده که بعضی ها سفید بوده و در بعضی ها خط تصویری و نیمه تصویری نوشته شده و این نوشته ها دال بر این است که در ۵ هزار سال پیش مردم این منطقه دارای تمدن پیشرفته بوده و به خط آشنایی داشته اند.
در حفاری های تپه یحیی آثار و مدارک ارزنده ای مربوط به دوران ماقبل تاریخ و ادوارتاریخ از قبیل : سفال و اشیا سنگی بدست آمده است که با آثار کشف شده در شهر سوخته سیستان ، چاه حسینی بمپور و دشت لوت شباهت دارد.
