روستای تاریخی میمند شهربابک
روستای میمند کرمان یکی از بزرگ‌ترین معماری دستکند ایران است.
روستایی تاریخی که به‌دلیل داشتن معماری صخره‌ای دستکند و اسرارآمیز، شناخته شده و معروف است.
روستای تاریخی میمند با وسعت ۴۲۰ کیلومتر مربع یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین روستاهای دستکند ایران و جهان محسوب می‌شود که همچنان زندگی در آن جریان دارد و مردمانش بسیاری از سنت‌های پیشنیان خود را حفظ کرده‌اند.
روستای تاریخی میمند برنده نخستین جایزه جهانی ملینا مرکوری است
این روستا در سال ۱۳۹۴ به‌عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. میمند همیچنین به‌عنوان هفتمین منظر فرهنگی- طبیعی و تاریخی در جهان در سال ۱۳۸۴ نخستین جایزه جهانی ملینا مرکوری را به دست آورد. این جایزه هر دو سال یک‌بار از سوی دولت يونان و با همكاری مجامع فرهنگی بين‌لمللی مانند يونسكو و ايكوموس (شورای حفاظت از بناها و محوطه‌های تاريخی) به آثاری اهدا می‌شود كه دارای شرايط و ضوابط فرهنگی، طبيعی و تاريخی منحصربه‌فرد باشند.
در مورد وجه تسمیه روستای میمند تعابیر متعددی وجود دارد. عده‌ای معتقدند، واژه میمند ترکیبی از دو واژه «می» و «مند» است که می به شراب و مستی اشاره دارد. از آنجایی که این روستا قبل از اسلام شکل گرفته، مردان این نواحی می می‌نوشیده‌اند و مست می‌شدند و خانه‌های روستا را در اثر مستی می‌کنده‌اند که به همین دلیل نام آن را میمند گذاشته‌اند.
عده‌ای دیگر نام میمند از میمنت و مبارکی گرفته شده است. در روایات هم آمده که مردمان این روستا از میمند استان فارس به این ناحیه مهاجرت کرده و با اقامت در این مکان نام منطقه خود را برای آن انتخاب کردند.
روستای میمند در ارتفاع ۲,۲۴۰ متری از سطح دریا و بین دشت و کوهستان قرار دارد. این دشت در گذشته پوشیده از درختان پسته و بادام وحشی بوده است. در اطراف روستا درختان توت و شاه توت به‌وفور یافت می‌شود. انواع گیاهان دارویی از جمله آویشن سیاه، مریم گلی، بومادران، ختمی، آلاله، زیره، ترنجبین، اسطوخودوس، بارهنگ، رازیانه، پونه، پرسیاوشان، شیرین بیان، خاکشیر، شاتره، خارشتر، مخلسه، اسفند، ریواس و کنگر در این منطقه می‌رویند.
دشت میمند همچنین مملو از جانوران بیابانی همچون مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاک‌پشت و خرگوش است. به‌علاوه در کوهستان‌های میمند نیز حیوانات وحشی مختلفی همچون آهو، گرگ، روباه، بزکوهی، کبک و پرندگان شکاری زندگی می‌کنند.
شیوه زندگی مردمان روستای میمند از گذشته تا به امروز تقریبا به‌شکل سنتی در جریان است. مردمان این روستا کوچ‌نشینانی هستند که با کشاورزی و دامداری روزگار می‌گذرانند و میان اقامتگاه‌های تابستانی و زمستانی خود در فصول مختلف سال در حرکت هستند و میمند سکونت‌گاه زمستانی آن‌ها محسوب می‌شود.
مردمان روستای میمند، کوچ‌نشینانی هستنند که برای اقامت زمستانه به میمند می‌آیند
اهالی این روستا در فصل‌های گرم سال در دشت به دامداری مشغول هستند. در ماه‌های سرد به روستا کوچ می‌کنند و به کشاورزی و باغداری می‌پردازند. وجود رودخانه فصلی و تعدادی قنات به‌همراه چشمه موجب رونق کشاورزی در این منطقه شده است.
ساخت صنایع‌دستی مانند نمدمالی، فرش‌بافی، گلیم‌بافی و سبدبافی در گذشته مرسوم بوده است که امروزه رونق چندانی ندارد. البته قالی‌بافی در این روستا همچنان رایج است و بافته‌های آن‌ها از بهترین قالی‌های استان کرمان به شمار می‌روند.
ساکنان روستای میمند بسیاری از آداب و رسوم پیشنیان خود را همچنان حفظ کرده‌اند. به‌گونه‌ای که حتی در زبان و گویش آن‌ها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود. یکی از مراسم‌های این روستا که در ماه محرم انجام می‌شود و شاید ریشه در اعتقادات گذشته مردمانش دارد، جوش‌زنی یا سینه‌زنی است.
این شیوه عزاداری در شهر بابک هم انجام می‌شود که با نوع میمندی آن کمی تفاوت دارد؛ اما اساس عزاداری در هر دو یکسان است. در این مراسم مردم عزادار با دست چپ کمر فرد کناری خود را محکم گرفته و یک حلقه دایره‌ای ایجاد می‌کنند. عزاداران ضمن حرکت دایره‌وار، دو قدم به عقب رفته و سپس یک قدم به جلو می‌گذارند و هم‌زمان با این حرکت زنجیره‌ای، اشعار مذهبی نوحه خوان را پاسخ داده و با دست راست به سینه خود می‌کوبند. در مراسم جوش زنی شهربابکی‌ها، مردم عزادار یک قدم به عقب و سپس یک قدم به جلو می‌گذارند.
روستای میمند یکی از جاهای دیدنی شهربابک استان کرمان است. این روستا بین شهرهای شهر بابک، سیرجان، رفسنجان و انار قرار گرفته است. میمند از توابع بخش مرکزی شهربابک به شمار می‌رود و با این شهر ۳۸ کیلومتر فاصله دارد.
تاریخ و قدمت روستای میمند به‌طور دقیق مشخص نیست و در مورد آن نظریات متفاوتی بیان شده است. برخی شکل‌گیری این روستا را مرتبط با اعتقادات مهرپرستی ساکنان اولیه می‌دانند و می‌گویند پیروان آیین مهرپرستی به شکست‌ناپذیری و جاودانگی اعتقاد داشتند و با کندن صخره‌ها، خانه‌هایی در دل کوه‌ها ایجاد کردند که تا امروز باقی مانده است.
قدمت روستای میمند به دو تا سه هزار سال پیش می‌رسد
عده‌ای دیگر قدمت این روستا را به دوره مادها نسبت می‌دهند؛ اما بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت روستای میمند به دو تا سه هزار سال پیش می‌رسد. کاوش‌های باستان‌شناسی دژ میمند و نتایج آزمایش کربن ۱۴ قطعات سفالی به دست آمده، تاریخ میمند را تا دوره اشکانی پیش می‌برد.
علاوه بر این، نقوش صخره‌های اطراف روستای میمند نیز حکایت از حضور انسان در هزاره‌های قبل‌تر در این منطقه دارد.
با دیدن معماری اعجاب‌انگیز میمند دچار بهت و حیرت خواهید شد. مردمان سخت‌کوش این روستا درون کوه و صخره‌ها را کنده و برای خود خانه و مأمنی امن بدون استفاده از هیچ‌گونه ملاتی برپا کرده‌اند. این خانه‌ها که روی هم قرار گرفته‌اند و پنج طبقه را تشکیل می‌دهند، «کیچه» نام دارند. میمند حدود ۴۰۶ کیچه دارد که مجموع تعداد اتاق‌های آن‌ها به ۲,۵۶۰ می‌رسد. محله‌بندی این روستا نیز بر پایه خانواده‌های ساکن آن صورت گرفته است.
خانه‌ها یا کیچه‌های روستای میمند به مانند یک عایق حرارتی عمل می‌کنند
جالب است بدانید معماری کیچه‌ها به‌گونه‌ای است که مانند یک عایق حرارتی عمل می‌کنند، زيرا بدنه آن‌ها سنگ يكپارچه است. نوسان درجه حرارت در داخل کیچه‌ها در طی شبانه روز بسيار اندک است، باد و باران به داخل آن نفوذ نمی‌كند و در مقابل آتش‌سوزی نیز مقاوم هستند. در فصل سرما دمای اتاق گرم و در تابستان خنک است و به‌طور میانگین درجه حرارت این اتاق‌ها حدود پنج درجه متفاوت از دمای بیرون است.
همه کیچه‌های میمند یک ساختار ندارند و از نظر اندازه و تعداد اتاق‌ها باهم متفاوت هستند؛ اما به‌طور کلی خانه‌ها دارای ورودی، اتاق نشمین در دو سوی پاگرد، یک یا چند اتاق و اصطبل هستند و دودكش، بخاری و منفذ نیز ندارند. به‌دلیل اقلیم سرد این منطقه، خانه‌های میمند ورودی‌های کوتاه و کوچک دارند. در ورودی دارای کلیدُون است که در دیوار کناری آن نصب می‌شود و کلید را در آن قرار می‌دهند تا زبانه پشت در قرار گیرد. تنها راه ارتباطی بین داخل و خارج کیچه‌ها همین در ورودی است که هم محل ورود و خروج اهالی خانه است و هم جهت تأمين نور و تهويه کاربری دارد. البته تهويه به‌خوبی صورت نمی‌گيرد و روشنايی طبيعی فضای داخلی کافی نیست. ارتباطات درون روستایی نیز به غیر از مسیل مرکزی، توسط مسیرهای باریکی صورت می‌گیرد که وظیفه دفع آب‌های سطحی در زمان بارندگی را نیز بر عهده دارند.
اتاق‌های کیچه‌های میمند شکل هندسی منظمی ندارند و اندازه آن‌ها متفاوت است. معمولا ابعاد یک اتاق معمولی ۳×۴ است و ارتفاع ۱٫۹۰ تا ۲٫۹۰ دارد. بزرگ‌ترین کیچه میمند ۹۰ متر مربع مساحت دارد. در داخل اتاق‌ها طاقچه‌های بزرگ و کوچکی وجود دارد که آن‌ها را با پرده می‌پوشانند و به‌عنوان محل نگهداری رختخواب، ظرف‌ها، صندوق و چراغ استفاده می‌کنند. اجاق در گویش محلی مردمان میمند «دیدُون» نامیده می‌شود. قرار داشتن دیدون در داخل کیچه باعث سیاه شدن سقف و بدنه اتاق‌ها شده و به مانند ایزولاسیون عمل کرده و عمر کیچه‌ها را افزایش داده است.
موزه مردم‌شناسی میمند در محل آتشکده این روستا قرار دارد
اکثر بناها در روستای میمند کاربری مسکونی دارند و تنها چند بنا به‌عنوان مدرسه، مسجد، حسینیه، حمام و آتشکده دارای کاربری عمومی هستند.
مسجد: مسجد تاریخی و سنگی روستا ۱۲۰ متر مربع مساحت دارد و در دوره قاجار به سال ۱۲۴۰ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد سه ستون سنگی دارد و محراب آن در درون صخره کنده شده است. در دیوارها نیز طاقچه‌هایی جهت قرار دادن وسایل ایجاد کرده‌اند. در ورودی نیز از این طاقچه‌ها به‌عنوان محل قرار دادن کفش استفاده می‌کنند. این مسجد هیچ‌گونه منفذی برای نورگیری ندارد و نور آن از طریق در ورودی مسجد تأمین می‌شود.
حسینیه: از دیگر بناهای مذهبی روستای میمند، حسینیه است. این مکان در وسط روستا قرار دارد و از چند کیچه تشکیل شده است. این حسنیه ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و دارای سه ایوانچه با طاق گهواره‌ای است. در داخل فضا سه ستون سنگی مشاهده می‌شود که ایستایی بنا را حفظ می‌کنند. جالب بدانید حسینه به‌دلیل صخره‌ای بودن فاقد تزیینات و کتیبه است.
مدرسه: مدرسه روستای میمند نیز به مانند سایر کیچه‌ها در دل کوه حفر شده است. این مدرسه دارای پنج کلاس و دفتر با ابعاد ۵٫۵ در ۵٫۵ متر است. دو کلاس در امتداد کیچه و سه تای آن‌ها در سه طرف ایوانی به ارتفاع سه متر که در انتهای کیچه کنده شده، قرار دارند. این مکان همچنین دارای حیاط بزرگی است که با سنگ‌های خشکه‌چین محصور شده است و در وسط آن درختی به نام «تایی» دیده می‌شود.
حمام: یکی دیگر از دیدنی‌های روستای میمند، حمام قدیمی آن است. جالب است بدانید که این حمام صخره‌ای به مانند سایر حمام‌های ایران دارای خزینه، تون، رختکن و… است. برای تأمین نور حمام سوراخی در بالای صحن و رختکن کار گذاشته‌اند که سنگی مرمر روی آن قرار داده‌اند و انعکاس نور از این سنگ، حمام را روشن می‌کند. همچنین برای روشنایی از نوعی روغن گیاهی بنام «کن تون» یا کنده خشک پوسیده‌ای که کمتر دود می‌کند، ریشه گیاهی بنام جلا که نوعی خار بوده و از آن کتیرا تهیه می‌کردند و چراغ موشی استفاده می‌کردند؛ اما در حال حاضر حمام برق دارد.
آتشکده میمند: از دیدنی‌های روستای میمند موزه مردم‌شناسی آن است که شما را با فرهنگ مردمان این روستا آشنا می‌کند. این موزه در حال حاضر در محل آتشکده باستانی میمند قرار دارد و به معرفی صنایع‌دستی، ابزار، محصولات کشاورزی و دامداری و همچنین آداب و رسوم میمندی‌ها می‌پردازد. قلعه‌ها و برج‌ها نیز از دیگر بناهای تاریخی روستای میمند هستند.
موقعیت جغرافیایی: ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه طول جغرافیایی؛ ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه عرض جغرافیایی
فاصله روستای میمند تا کرمان: ۲۱۵ کیلومتر
آدرس روستای میمند: ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهربابک
