شهر کرمان
کِرمان یکی از کلانشهرهای ایران است که مرکز استان کرمان و مرکز شهرستان کرمان میباشد. جمعیت این شهر طبق سرشماری بر اساس آمار سال ۹۵ معادل ۵۳۷٬۷۱۸ نفر بودهاست. وسعت شهر کرمان نزدیک به ۲۴۰ کیلومتر مربع است حاشیهنشینی مهمترین مشکل شهر کرمان است. کرمان یکی از قطبهای پزشکی ایران است. این شهر یکی از شهرهایی است که میزبان عملهای سخت پیوند اعضا در کشور میباشد شهر کرمان با داشتن دانشگاه تیپ یک علوم پزشکی کرمان و دانشگاه شهید باهنر یک قطب علمی در کشور بهشمار میرود. کرمان همچنین با ارتفاع ۱۷۵۶ متر از سطح دریا، چهارمین مرکز استان مرتفع ایران بهشمار میرود و همین موضوع سبب اعتدال و خنکی تابستانه هوای این شهر در مقایسه با شهرهای دیگر با اقلیم نیمه کویری ایران شدهاست. فهرست مراکز استانهای ایران بر پایه ارتفاع از سطح دریا کرمان همچنین با داشتن بناهای تاریخی متعدد و پشتوانه تاریخی و تمدنی قوی، یکی از پنج شهرتاریخی ایران بهشمار میرود.
ریشه نام کرمان
کرمان در گذشته نامهای دیگری چون بوتیا، کجاران (بم)، کریمان، کرمانیا، کارمانا و گواشیر داشتهاست. نام کرمان را در کتیبههای داریوش میتوان دید. در آنجا کرمان نام ناحیهای است که از آن چوب یاک برای کاخهای هخامنشی حمل میشود. نوشتههای یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیرهای از پارسیان گفتهاند. از ریشه کر (کر به اوستا و کری به سانسکریت) چندین واژهٔ سانسکریت در دست است و بر این مبنا چند فرض در رابطه با معنای واژهٔ کرمان در دست است:
در کتاب شاهنامه فردوسی در بخش پادشاهی اشکانیان از کرمان با نام کجاران (بم) یاد شدهاست و دلیل تغییر نام آن به کرمان اینگونه در بیتی آورده شدهاست:
«چو یک چند بگذشت بر هفتواد بر آواز آن کرم کرمان نهاد»
کرمن به معنی کار و کوشش و وظیفه و نیز کارکن و کوشا، کرمینه به معنی ماهر و استاد، کرمان بندا به معنی کاربنده یا وظیفهشناس و واژههای دیگر که از کرمان ساخته شدهاند، همه معنی کار و کوشش را میرسانند و بنابراین کرمان به معنای سرزمین کوشش و کار است.
ریشهٔ دیگر کر که به اوستایی «کر» به سانسکریت «کری» تلفظ میشود و به معنی بریدن و کشتن و جنگیدن است و واژههای کارد، پیکار و کارزار نیز از آن است که بر این مبنا کرمان به معنای سرزمین جنگ و پیکار است.
فرض سوم این است که کرمان واژهای اسطورهای است و از واژهٔ کریمان پدر نریمان گرفته شدهاست. چنانکه در فرهنگ آنندراج میخوانیم: کریمان پدر نریمان آن شهر را به نام خود بنا نهاده. بر این مبنا باید فرض کرد که در اوستا و سانسکریت، کرمان به معنای کوشا، و نریمان به معنای مردانه باشد.
به باور فریدون جنیدی پژوهشگر زبانهای باستانی و ایرانشناس، واژهٔ کرمان از کِر به معنای کوه و مان (پسوند مکان) تشکیل شده و به معنای سرزمین کوهستانی است که با توجه به موقعیت کوهستانی شهر و استان کرمان بیش از دیگر فرضیهها مقرون به واقعیت مینماید.